Niemalże wszyscy klienci zainteresowani prowadzeniem działalności na terenie Wielkiej Brytanii lub podpisaniem umowy z kontrahentem brytyjskim dopytują nas o wpływ Brexitu na umowy handlowe oraz na ich przyszłe działania na rynku brytyjskim. Implikacji może być wiele i mogą one ujawnić się na różnych polach, w niniejszym artykule skupiamy się na wpływie Brexitu na kontrakty międzynarodowe, oraz podpowiadamy jak zabezpieczyć się przeciwko ewentualnym negatywnym skutkom pierwszego rozwodu z Unią Europejską.
Audyt umów pod względem Brexitu
Przypomnijmy jakie przepisy unijne mają zastosowanie do Państw Członkowskich Unii – są to traktaty unijne i protokoły do nich, umowy międzynarodowe, ale także rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, wyroki i postanowienia sądów unijnych. Jest to ogromny dorobek prawny, który obecnie ma zastosowanie do Wielkiej Brytanii. Główne akty prawne to rozporządzenia, mające bezpośrednie zastosowanie w państwach członkowskich, oraz dyrektywy, które wymagają implementacji do danego porządku prawnego, zatem skutki Brexitu mogą być wobec nich różne.
Należy mieć więc na uwadze, iż dotychczasowe długoterminowe umowy polskich przedsiębiorców z kontrahentami z Wielkiej Brytanii zostały sporządzone w konkretnej rzeczywistości prawnej. Na co dzień mamy do czynienia ze zmianą przepisów, nie jest to zjawisko niezwykłe. Jednak sytuacja, w której może zmienić się duża część porządku prawnego jest nietypowa, dlatego im szybciej przedsiębiorcy zdadzą sobie sprawę z możliwych scenariuszy, w tym lepszej sytuacji znajdą się kiedy dojdzie do zmian. Oczywistym przykładem mogą być zapisy określające Unię Europejską, jako miejsce świadczenia umowy, które będą miały znaczenie nie tylko do umów zawartych z kontrahentem brytyjskim, ale również do wszelkich innych umów, które obecnie są realizowane na terenie Wielkiej Brytanii. Również ponownej analizie powinny zostać poddane poszczególne ryzyka wynikające z umów, a co za tym idzie odpowiednie zabezpieczenia mające te ryzyka niwelować.
Niezmiernie istotnym jest również aby sprawdzić jakie prawo zgodnie z umową będzie miało do niej zastosowanie – powszechną praktyką jest bowiem wybór prawa w samej umowie. Może być to więc prawo angielskie, niezależnie od tego, w jakim języku/językach została ona sporządzona. Jeśli takiego zapisu nie znajdziemy w umowie, koniecznym jest sprawdzenie odpowiednich przepisów prawa prywatnego międzynarodowego. Normy te wynikające z aktów prawa unijnego mogą ostatecznie nie znaleźć zastosowania, jednak w tym zakresie zasady wypracowane przez angielski system common law są w dużej mierze tożsame w odniesieniu do prawa właściwego regulującego umowy.
Klauzule Brexitu w umowach międzynarodowych
W odniesieniu do umów jeszcze niezawartych, warto negocjować wybór prawa polskiego jako właściwego, gdyż jest ono w obecnej sytuacji bardziej stabilne. Ponadto, możliwym jest zastosowanie przemyślanych i dostosowanych do danej branży klauzul „na wypadek Brexitu”. Takie klauzule nie będą stanowiły „cudownego środka”, który miałby zaradzić wszelkim skutkom opuszczenia przez Wielką Brytanię Unii Europejskiej, gdyż nie są one obecnie znane. Najczęściej takie klauzule będą zatem wprowadzały możliwość re-negocjacji istotnych warunków umowy, a także będą określały konsekwencje pewnych zdarzeń. Poniżej przedstawiamy zaledwie niektóre kwestie, jakie przedsiębiorcy działający na rynkach międzynarodowych powinni rozważyć.
Dla eksporterów niezmiernie ważne są kwestie fluktuacji kursów walut oraz przepisy celne, które po utracie przez Wielką Brytanię przywilejów wynikających z umów zawartych przez Unię Europejską z krajami trzecimi mogą również doprowadzić do wzrostu cen. Rozsądnym będzie więc wzięcie pod uwagę ewentualnego wzrostu kosztów związanego z eksportem, a nawet rozważenie wprowadzenia odpowiednich klauzul umownych na wypadek dużych wahań.
W umowach o świadczenie usług należałoby przeanalizować kwestie takie jak rewizja cen czy też wskaźnik, który powinien być odnośnikiem do zmiany cen po Brexicie. Sporządzając umowę z kontrahentem zagranicznym przedsiębiorca powinien również wziąć pod uwagę czy określone ceny powinny zawierać wszelkie podatki, a więc również takie, które potencjalnie mogą zostać wprowadzone w Wielkiej Brytanii po wyjściu z Unii Europejskiej. W grę mogą wchodzić również prawo odstąpienia od umowy czy też inne konsekwencje. Przyjrzeć należy się następnie zakresowi umowy, który może wymagać zmian.
W kontraktach z kontrahentami brytyjskimi obydwie strony umowy powinny być więc zainteresowane tym, aby wprowadzić do umowy odpowiednie zapisy, które zostaną uruchomione przez Brexit.
Czy common law może pomóc w Brexicie?
Warto na koniec wspomnieć, iż angielski system prawny przewiduje konstrukcję zewnętrznego wydarzenia (frustration), które może doprowadzić do uwolnienia obydwu stron od związania kontraktem. Z punktu widzenia Brexitu skorzystanie ze wspomnianego dobrodziejstwa może być znacznie utrudnione w momencie, w którym już przy zawiązywaniu umowy strony wiedziały o Brexicie. Ponadto, zgodnie z orzecznictwem sądów brytyjskich, nie jest również wystarczające, aby wykonanie umowy stało się jedynie droższe dla strony – musi ono być niemożliwe, nielegalne, bądź radykalnie inne. W większości sytuacji sądy brytyjskie nie będą więc skore przychylić się do rozwiązania umowy z powodu Brexitu.
