Zasadą jest dziedziczenie ustawowe, jednakże spadkodawca może postanowić inaczej i swój majątek przekazać mocą testamentu innym osobom niż wynika to z ustawy. Co dzieje się w takiej sytuacji? Jakie uprawnienia przysługują spadkobiercom ustawowym?
Otóż zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się:
– jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzeciewartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym;
– w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).
Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.
Bardzo często w życiu codziennym słyszymy sformułowanie: „został/została wydziedziczony/a”? Czym tak naprawdę jest wydziedziczenie? Wydziedziczenie jest pozbawieniem przez spadkodawcę w testamencie zstępnych, małżonka bądź rodziców prawa do zachowku. Kiedy spadkodawca może to uczynić? Uprawnienie takie przysługuje mu w sytuacji gdy uprawniony do zachowku:
– wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
– dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
– uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu.
Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył.
