JAK ZAŁOŻYĆ FUNDACJĘ RODZINNĄ?

Jeśli szukasz odpowiedzi na pytanie, jak założyć fundację rodzinną, na pewno znasz możliwości, jakie za sobą niesie (a jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o zaletach fundacji rodzinnej w Polsce, pisaliśmy o tym w poprzednim artykule: Fundacja rodzinna: czym jest i na co pozwala? – DKradcaprawny). Jeśli gubisz się w papierologii i nie wiesz, od czego zacząć, przeczytaj nasz kompleksowy przewodnik! 

Jeżeli nie masz czasu ani chęci na wszystkie działania, które musisz podjąć w związku z założeniem fundacji rodzinnej, oddaj tę sprawę w ręce profesjonalistów i umów się na bezpłatną, niezobowiązującą konsultację, klikając przycisk poniżej:

Fundacja rodzinna KROK 1: Określenie fundatora oraz beneficjentów

Pierwszym krokiem w procesie zakładania fundacji rodzinnej w Polsce jest dokładne określenie fundatora oraz beneficjentów fundacji. Fundator to osoba, która zakłada fundację rodzinną i przekazuje jej swoje aktywa. Beneficjenci to osoby, które mogą otrzymywać świadczenia od fundacji rodzinnej lub mienie w związku z jej rozwiązaniem.

Fundator – tylko osoba fizyczna, może to być więcej niż jedna osoba, aczkolwiek w przypadku fundacji rodzinnej zakładanej w testamencie, fundatorem może być tylko jedna osoba – spadkodawca. Fundator określa statut fundacji rodzinnej i decyduje o uprawnieniach przysługujących beneficjentom.

Beneficjent – osoba fizyczna lub organizacje pozarządowa prowadzące działalność pożytku publicznego. Jako beneficjentów fundacji rodzinnej w Polsce można wskazać konkretne osoby lub grupy osób, np. wszystkie dzieci fundatora (obecne i przyszłe).

Fundacja rodzinna KROK 2: Określenie celów fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna w Polsce powinna mieć jasno określone cele, które będą wyznaczać kierunek jej działalności oraz sposób wykorzystania zgromadzonego majątku. Cele te powinny być zrozumiałe, konkretne i dostosowane do potrzeb oraz wartości majątku rodziny fundatora. Określenie celów jest kluczowym elementem statutu fundacji, gdyż wpływają one na organizację fundacji rodzinnej, jej organy, świadczenia na rzecz beneficjentów, a także strukturę podatkową.

Przykładowe cele fundacji rodzinnej

1. Zachowanie majątku rodzinnego:

• fundacja może mieć na celu utrzymanie majątku rodzinnego, aby zapewnić jego przekazywanie kolejnym pokoleniom.

2. Pomnażanie majątku fundacji rodzinnej:

• inwestowanie majątku fundacji w sposób, który zapewni stabilne dochody i długoterminowy wzrost wartości aktywów.

3. Finansowanie edukacji członków rodziny:

• pokrywanie kosztów kształcenia dzieci i wnuków fundatora, takich jak czesne, materiały edukacyjne, kursy językowe, studia za granicą itp.,
• ustanawianie stypendiów i nagród dla członków rodziny osiągających wysokie wyniki w nauce.

4. Zabezpieczenie zdrowotne:

• Pokrywanie kosztów leczenia: finansowanie wydatków związanych z opieką zdrowotną, w tym koszty leczenia, rehabilitacji, lekarstw i ubezpieczenia zdrowotnego dla członków rodziny.

5. Dobroczynność:

• Działalność charytatywna: finansowanie działalności dobroczynnej, wspieranie organizacji non-profit, programów pomocy społecznej i innych inicjatyw charytatywnych.

6. Gwarancje emerytalne dla fundatora: 

• odpowiednie zaplanowanie świadczeń w statucie fundacji rodzinnej pozwoli na zapewnienie fundatorowi stabilnych dochodów w podeszłym wieku.

7. Sukcesja: 

• uporządkowanie kwestii dziedziczenia poprzez zaplanowanie konkretnych świadczeń lub odpowiedni podział mienia fundacji rodzinnej w przypadku  jej rozwiązania.

Fundacja rodzinna KROK 3: Przygotowanie funduszu założycielskiego

Aby założyć fundację rodzinną w Polsce, należy wnieść do niej mienie o wartości co najmniej 100 000 zł (sto tysięcy złotych), tzw. fundusz założycielski.

Formy pokrycia funduszu założycielskiego:

• Środki pieniężne: Najprostsza forma wkładu, łatwa do zarządzania i inwestowania.
• Nieruchomości: Mogą generować dochód z wynajmu lub być używane jako aktywa zabezpieczające.
• Udziały w spółkach kapitałowych i osobowych
• Papiery wartościowe lub inne instrumenty finansowe.
• Dobra materialne: Samochody, dzieła sztuki, kolekcje, przedmioty o wysokiej wartości, które mogą być zainwestowane lub użyte na cele fundacji.

W przypadku wniesienia mienia niepieniężnego rekomendujemy dokonać odpowiedniej wyceny składników majątkowych wnoszonych do fundacji rodzinnej. Ma to szczególne znaczenie, gdyż przy rozwiązaniu fundacji rodzinnej w Polsce odprowadzany jest podatek CIT o stawce 15% od różnicy pomiędzy wartością mienia wnoszonego, a mienia otrzymanego w chwili rozwiązania fundacji rodzinnej. 

Mienie do fundacji rodzinnej fundator wnosi nie tylko poprzez pokrycie funduszu założycielskiego, ale także w trakcie trwania fundacji rodzinnej drogą darowizny.

Fundacja rodzinna KROK 4: Przygotowanie statutu fundacji

Statut jest podstawowym dokumentem fundacji rodzinnej, który określa wspomniane powyżej cele, zasady funkcjonowania oraz prawa i obowiązki fundatora i beneficjentów. Statut powinien zawierać przede wszystkim następujące elementy:

Nazwa fundacji rodzinnej: Powinna nie wprowadzać w błąd i zawierać człon „Fundacja rodzinna”.

Fundusz założycielski: Wskazanie kwoty funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej.

Organy fundacji rodzinnej: Każda fundacja rodzinna w Polsce musi posiadać zgromadzenie beneficjentów oraz zarząd, aczkolwiek może powołać także radę nadzorczą. Statut powinien określać tryb powołania organów oraz ich kompetencje i obowiązki.

Czas trwania fundacji rodzinnej: Fundacja rodzinna może zostać założona na czas określony lub nieokreślony. W przypadku fundacji rodzinnych założonych za życia fundatora, mogą one kontynuować działalność po jego śmierci.

Działalność gospodarcza: Wskazanie, czy i w jakim zakresie fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą (mając na względzie katalog dozwolonej dla fundacji rodzinnej działalności wskazanej w ustawie).

Świadczenia dla beneficjentów: Określenie czy i jakie świadczenia przysługują beneficjentom fundacji rodzinnej, oraz zasady ich przyznawania.

Zmiana statutu: Pomimo iż fundacja rodzinna ma przewidywać i zabezpieczać potrzeby rodziny i przyszłych pokoleń, warto zostawić sobie możliwość zmiany statutu na wypadek zmiany owych potrzeb.

Rozwiązanie fundacji rodzinnej: Ustalenie pod jakimi warunkami fundacja rodzinna zostaje rozwiązana, procedur związanych z rozwiązaniem, a także zasad dystrybucji mienia na wypadek rozwiązania.

Fundacja rodzinna KROK 5: Wpis do rejestru Fundacji Rodzinnych

Po podpisaniu aktu założycielskiego fundacji rodzinnej oraz nadaniu jej statutu należy ją zgłosić do Rejestru Fundacji Rodzinnych prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku, fundacja rodzinna w organizacji otrzyma zaświadczenie o wpisie do rejestru i od chwili wpisu uzyskuje status „fundacji rodzinnej”.

Natomiast jeśli fundacja rodzinna w organizacji nie zostanie zgłoszona do rejestru, ulega ona rozwiązaniu w terminie 6 miesięcy od jej założenia.

Niestety nie istnieje na tę chwilę system teleinformatyczny, analogiczny do KRS, w którym wniosek o wpis do Rejestru Fundacji Rodzinnych można złożyć elektronicznie. Dlatego też w celu złożenia wniosku o założenie fundacji rodzinnej należy wypełnić pisemnie formularz wniosku wraz z wymaganymi załącznikami, znajdującymi się na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości. 

Niezbędne dokumenty do rejestracji fundacji rodzinnej

1. Formularze wniosku o wpis do fundacji rodzinnej (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 maja 2023 r, (Dz. U. poz. 974):

• Wniosek o rejestrację fundacji rodzinnej w rejestrze fundacji rodzinnych (pobierz),
• Załącznik – członkowie zgromadzenia beneficjentów (pobierz),
• Załącznik – zarząd/rada nadzorcza fundacji rodzinnej (pobierz) 
• Załącznik – przedmiot wykonywanej działalności gospodarczej (pobierz)
• Załącznik – jednostki terenowe fundacji rodzinnej, jeżeli zostały ustanowione (pobierz),
• Załącznik – pełnomocnik fundacji rodzinnej, jeżeli został ustanowiony (pobierz).

2. Akt założycielski w formie aktu notarialnego (w tym testament),
3. Statut sporządzony w formie aktu notarialnego,
4. Spis mienia, 
5. Lista beneficjentów, 
6. Uchwała o ustanowieniu organów fundacji rodzinnej, jeśli nie zostały one ustanowione w statucie, 
7. Oświadczenie o wniesieniu wkładów na fundusz założycielski,
8. Oświadczenia o zgodzie na pełnienie funkcji członków organów fundacji rodzinnej,
9. Zaświadczenie o niekaralności osób wchodzących w skład zarządu i rady nadzorczej fundacji rodzinnej (jeśli została ona powołana),
10. Potwierdzenie wniesienia opłaty sądowej (500 zł – opłata za wpis do rejestru fundacji rodzinnej oraz 100 zł za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym).

Fundacja rodzinna KROK 6: Zorganizowanie działalności fundacji rodzinnej

Po założeniu fundacja rodzinna może rozpocząć swoją działalność jako fundacja rodzinna w organizacji. W tym celu powinna podjąć m.in. następujące działania:

• Otwarcie rachunku bankowego
• Nadanie numeru NIP i REGON fundacji rodzinnej (numery te nie są nadawane automatycznie, jak w przypadku KRS)
• Prowadzenie księgowości: zapewnienie rzetelnego prowadzenia księgowości i ewidencji finansowej fundacji rodzinnej (UWAGA! fundacja rodzinna rozlicza się według tzw. pełnej księgowości).
• Zgłoszenie do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych: fundacja rodzinna podlega zgłoszeniu do CRBR, beneficjentami rzeczywistymi są w niej przede wszystkim beneficjenci oraz fundator, lub inne osoby wskazane w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

Monitorowanie i raportowanie działalności fundacji rodzinnej

Działalność fundacji rodzinnej wymaga regularnego monitorowania oraz raportowania. Fundacja powinna:

• Prowadzić i aktualizować spis mienia oraz listę beneficjentów.
• Zgłaszać zmiany osobowe w fundacji rodzinnej do sądu rejestrowego.
• Składanie sprawozdania: Regularne składanie sprawozdań finansowych do sądu rejestrowego oraz KAS.
• Wypłacać świadczenia na rzecz beneficjentów zgodnie ze statutem.
• Spełniać inne cele fundacji rodzinnej, w tym np. pomnażać majątek poprzez inwestowanie zysku zgodnie ze statutem.

Założenie fundacji rodzinnej w Polsce to proces, który wymaga przemyślenia i starannego planowania. Od wyboru fundatora i beneficjentów, przez przygotowanie statutu, aż po rejestrację fundacji rodzinnej – każdy krok ma duże znaczenie dla jej właściwego funkcjonowania. Jeśli dalej masz wątpliwości, zachęcamy do bezpłatnej konsultacji z naszymi prawnikami, którzy pomogą odpowiedzieć na nurtujące Cię pytania, a w razie potrzeby przeprowadzą przez proces założenia fundacji rodzinnej krok po kroku.